Van boete tot afbraak: dit zijn de gevolgen van een bouwovertreding in 2025

Een veranda zonder vergunning, een bijgebouw in de tuin of een terras dat nét iets groter werd dan toegestaan. Wat voor velen onschuldig lijkt, kan juridisch zware gevolgen hebben. Bouwovertredingen komen vaker voor dan je denkt en de boetes en herstelmaatregelen kunnen stevig oplopen. Maar hoe wordt er beslist of je moet afbreken, en wanneer kan je een regularisatie aanvragen?

Wat verstaan we onder een bouwovertreding?

Een bouwovertreding – ook wel bouwmisdrijf genoemd – is elke bouw of verbouwing die niet overeenstemt met de verleende vergunning, of waarvoor helemaal geen vergunning werd aangevraagd. Het kan gaan om een klein tuinhuis of een verharde oprit, maar ook om grote uitbreidingen van een woning.

Tijdens de coronaperiode nam het aantal bouwovertredingen opvallend toe. Mensen hadden meer tijd en investeerden massaal in hun woning of tuin, vaak zonder goed na te gaan of een vergunning vereist was. De gevolgen daarvan duiken vandaag steeds vaker op bij controles of bij een verkoop.

Wat zijn de mogelijke sancties?

Bij het vaststellen van een bouwovertreding zijn er verschillende stappen en gevolgen mogelijk. In eerste instantie probeert de gemeente of stad vaak te bemiddelen. Je ontvangt een brief met de vraag om de situatie recht te zetten. Als je hier niet op ingaat, kan er een strafrechtelijke procedure volgen.

De mogelijke sancties zijn:

• Boetes: Deze beginnen vaak bij enkele tientallen euro’s, maar kunnen door opcentiemen veel hoger uitvallen. Bij hardnekkige overtredingen kan ook de correctionele rechtbank worden ingeschakeld.

• Herstelvordering: Een rechter kan je verplichten de situatie in orde te brengen. Dat kan betekenen: de constructie afbreken, de werken aanpassen of een geldsom betalen die overeenkomt met de meerwaarde die je door de overtreding hebt verkregen.

• Dwangsommen: Wanneer je een herstelvordering niet uitvoert binnen de opgelegde termijn (meestal 6 tot 12 maanden), kan er een dwangsom opgelegd worden, vaak honderden euro’s per dag.

Regularisatie: niet altijd mogelijk

Veel eigenaars hopen via een regularisatievergunning de inbreuk achteraf te kunnen rechttrekken. Dat kan, maar enkel onder bepaalde voorwaarden. De huidige toestand moet in overeenstemming kunnen gebracht worden met de stedenbouwkundige voorschriften die vandaag gelden. Is dat niet het geval, dan is regularisatie onmogelijk en blijft enkel afbraak of aanpassing over.

Een regularisatieprocedure vraagt meestal de medewerking van een architect en kan duizenden euro’s kosten. Daarnaast moet de eigenaar vaak een regularisatieboete betalen. Toch kan dit in veel gevallen voordeliger en realistischer zijn dan een verplichte afbraak.

Verjaring is geen oplossing

Sommige eigenaars rekenen op verjaring om een bouwovertreding te laten verdwijnen. Sinds enkele jaren is de verjaringstermijn echter verlengd van 5 naar 10 jaar. Belangrijk om te weten: verjaring maakt een bouwwerk niet legaal. De overtreding blijft bestaan en kan later – bijvoorbeeld bij verkoop – alsnog problemen veroorzaken. Bovendien geldt verjaring niet voor panden in kwetsbare of beschermde gebieden.

Afbreken of behouden? Het hangt af van de situatie

De vraag of je moet afbreken of kunt behouden, hangt af van meerdere factoren. Kleine constructies die passen binnen de huidige voorschriften, maken meer kans op regularisatie. Grote uitbreidingen of werken in strijd met de ruimtelijke ordening lopen veel meer risico op een afbraakverplichting.

Een proactieve houding is cruciaal: wie zelf contact opneemt met de gemeente of een regularisatie aanvraagt, toont bereidheid tot samenwerking en krijgt vaak meer tijd en begrip. Wie wacht tot er een klacht of controle volgt, riskeert hogere boetes en strengere maatregelen.

Wat betekent dit bij verkoop van je woning?

Bouwovertredingen komen vaak aan het licht bij een verkoop. Als verkoper ben je verplicht de koper correct te informeren over de staat van de woning. Verzwijg je een overtreding, dan kan de koper achteraf juridische stappen ondernemen of zelfs schadevergoeding eisen. Bovendien kan de waarde van je woning aanzienlijk dalen als er onzekerheid bestaat over de stedenbouwkundige toestand.

Ifac Service helpt je vooruit

Een bouwovertreding kan complex en ontmoedigend lijken, maar je hoeft er niet alleen voor te staan. Bij Ifac Service ondersteunen we zowel eigenaars die willen regulariseren als kopers die zekerheid willen over de staat van een woning.

We helpen je om:

• de stedenbouwkundige situatie van je woning te controleren,

• samen met de juiste experts na te gaan of regularisatie mogelijk is,

• advies te krijgen bij verkoop of aankoop, zodat je niet voor onaangename verrassingen komt te staan.

Twijfel je of jouw woning volledig vergund is of wil je zorgeloos verkopen? Klik hier en neem vandaag nog contact op met Ifac Service. Samen zorgen we voor duidelijkheid én behouden we de waarde van je vastgoed.

(Bron: www.livios.be/nl/artikel/101199/bouwovertreding-moet-je-altijd-afbreken-en-hoe-hoog-is-de-boete)